Het verschil tussen competenties en kwaliteiten
Competenties zijn aangeleerde vaardigheden en gedragingen die iemand moet beheersen om succesvol te zijn in een rol. Ze worden vaak afgeleid van een functieprofiel en beoordeeld op een vooraf bepaalde schaal.
Kwaliteiten daarentegen zijn intrinsiek. Ze horen bij iemands persoonlijkheid en natuurlijke aanleg. Denk aan eigenschappen zoals empathie, creativiteit of strategisch inzicht. Kwaliteiten vormen de basis van iemands talent en kunnen, als ze goed benut worden, leiden tot een diepere motivatie en duurzame groei.
Waarom competentiegericht werken tekortschiet
Het reduceert mensen tot een checklist
Wanneer iemand wordt beoordeeld op een lijst competenties, ontstaat het risico dat de unieke waarde van die persoon verloren gaat. Iemand kan bijvoorbeeld niet ‘scoren’ op de competentie ‘resultaatgerichtheid’, terwijl zijn kracht juist ligt in procesdenken en het verbinden van mensen.
Het stimuleert aangeleerd gedrag boven authenticiteit
Competentiegericht werken stuurt op gedragingen die in een functie gewenst zijn, in plaats van te kijken naar wat iemand van nature goed kan. Dit kan leiden tot kunstmatig aangepast gedrag, dat op de lange termijn energie kost en niet duurzaam is.
Het houdt onvoldoende rekening met diversiteit en persoonlijke drijfveren
Ieder mens is uniek. Wat voor de een werkt, werkt niet altijd voor de ander. Persoonlijkheidsinstrumenten zoals de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI), die ik vaak inzet in mijn werk, laten zien dat mensen op fundamenteel verschillende manieren informatie verwerken, beslissingen nemen en samenwerken. Door uit te gaan van kwaliteiten in plaats van competenties, kunnen mensen effectiever en authentieker functioneren.
De kracht van werken vanuit kwaliteiten
Mensen floreren als ze hun natuurlijke talenten mogen inzetten
Dagelijks zie ik in mijn werk als coach hoe mensen opbloeien wanneer ze mogen werken vanuit hun kwaliteiten. Dit leidt tot intrinsieke motivatie, meer zelfvertrouwen en betere prestaties. Wanneer iemand zich steeds moet aanpassen aan een competentiemodel dat niet bij hem of haar past, kost dat onnodig energie en gaat er potentieel verloren.
Kwaliteiten geven richting aan duurzame ontwikkeling
In mijn coaching en leiderschapsbegeleiding merk ik dat kwaliteiten een diepere laag raken dan competenties. Waar competenties vaak taakgericht zijn en per functie verschillen, blijven kwaliteiten door de jaren heen een rode draad in iemands ontwikkeling. Ik zie regelmatig dat leiders die hun kwaliteiten herkennen en omarmen, effectiever en met meer voldoening hun rol vervullen.
Het versterkt samenwerking en diversiteit
In mijn samenwerktrajecten en in mijn werk met teams zie ik hoe waardevol het is om elkaars kwaliteiten te herkennen en benutten. In plaats van iedereen langs dezelfde lat te leggen, erkent een kwaliteitsgerichte benadering dat teams juist sterk worden door een diversiteit aan talenten. Dit zorgt niet alleen voor betere samenwerking, maar ook voor meer wederzijds begrip en vertrouwen.
Concluderend
In plaats van mensen te dwingen in een keurslijf van competenties, is het krachtiger om te kijken naar hun kwaliteiten. Dit stimuleert authentiek talent, bevordert werkplezier en zorgt voor duurzame ontwikkeling. Organisaties die dit principe omarmen, zullen merken dat medewerkers niet alleen effectiever zijn, maar ook met meer voldoening bijdragen aan het grotere geheel.
