De zachte kant van samenwerken ontwikkelen
Deel 1: De basis voor samenwerken is vertrouwenSamenwerken is soms best lastig. Met je directe collega of binnen je afdeling. Maar helemaal als je moet samenwerken met iemand van een andere afdeling of van buiten je eigen organisatie. Investeren in samenwerken loont, je moet echt gaan bouwen. Samenwerken kent daarbij een harde kant maar zeker ook een zachte kant. De harde kant van samenwerken beeld ik graag uit als stenen.
Daarnaast is het essentieel om ook de zachte kant van samenwerken te ontwikkelen. De zogenoemde ‘soft skills’. Zie deze zachte kant als het cement tussen de stenen. Het zorgt voor houvast en verbinding.
Het eerste waar je bij het ontwikkelen van de zachte kant van samenwerken aan gaat werken is vertrouwen. Vertrouwen vormt de basis van een goed functionerende, hechte samenwerking. Zonder vertrouwen is teamwork onmogelijk.
Als vertrouwen ontbreekt zie je vaak dat teamleden of samenwerkpartners:
- Zwakheden en fouten voor elkaar verbergen;
- Aarzelen bij het vragen van hulp of het geven van opbouwende kritiek;
- Aarzelen hulp aan te bieden buiten het terrein waarvoor ze verantwoordelijk zijn;
- Snel oordelen over elkaar
- Er niet in slagen kwaliteiten bij anderen te herkennen en daarvan gebruik te maken.
Verbinding
Vertrouwen opbouwen begint bij verbinding: het aangaan van persoonlijke relaties met elkaar die verder gaan dan het functionele, transactionele niveau dat strikt vereist is voor de werksituatie. Het de tijd nemen om elkaar echt te leren kennen is geen sterk punt in onze Nederlandse organisatiecultuur. In de meeste andere culturen is het smeden van een relatie de eerste prioriteit. Als die eenmaal tot stand is gekomen, wordt over zaken gepraat.
Voorwaarde voor verbinding is dat we ons kwetsbaar durven opstellen. We laten dus niet alleen onze sterke kant zien, maar ook onze onzekerheden. We delen niet alleen onze successen, maar ook onze fouten. Een andere voorwaarde voor verbinding is dat we interesse hebben in de ander, in zijn lief en leed. Op zoek gaan naar de overeenkomsten die de verbinding kunnen versterken. Je oordeel opschorten en jezelf openstellen voor de ander is verfrissend en vaak levert het verrassende gesprekken op met mensen die een heel andere achtergrond hebben en een levensverhaal waardoor je ze anders gaat zien en waarderen. Door de ander te begrijpen ga je soms ook meer van jezelf begrijpen.
Transparantie
Als vertrouwen gebaseerd is op verwachtingen, dan moeten we die verwachtingen managen. De enige duurzame manier om dat te doen is transparant zijn. Dat betekent: “Ik zeg wat ik doe en ik doe wat ik zeg. Als ik tijdig aankondig wat ik ga doen, veroorzaak ik nooit verrassingen. Als ik doe wat ik aankondig, ziet mijn omgeving dat ik, als ik iets aankondig, het ook waarmaak.” Dit schept vertrouwen. Dat is de waarde van transparantie, ook al kan het veel tijd kosten om iedereen voortdurend bij te praten (je moet nu natuurlijk niet iedereen gaan cc’en in je e-mails). Vanzelfsprekend is volledige transparantie een illusie. Dan zouden we geen tijd meer overhouden om nog iets anders te doen. Wat hier met transparantie bedoeld wordt is dat we tijdig, open en waarheidsgetrouw communiceren met mensen die een belang hebben bij wat we van plan zijn.
Consistentie
Consistent zijn betekent vasthouden aan een visie, aan een voorspelbare koers. Sommige mensen zien overal kansen en laten zich niet graag beperken in het najagen van deze kansen. Dat kan er soms toe leiden dat ze afgesproken beleid doorkruisen, het niet zo nauw nemen met eerder gemaakte afspraken en dat ze hun omgeving verrassen met hun bokkensprongen. Dat maakt het soms moeilijk voor die omgeving om dergelijke mensen te vertrouwen.
Hoe vertrouwen creëren
Het is gek dat als vertrouwen zo belangrijk is, we zo weinig opleiding en training krijgen om vertrouwen te creëren. Terwijl dat wel degelijk kan.
Vertrouwen begint bij jezelf. Om vertrouwen te krijgen zul je eerst vertrouwen moeten geven. Dat vereist moed, want het is een spannend proces waarvan je de precieze uitkomst niet weet. Door vertrouwen en respect te geven kunnen we in dialoog met de ander komen. Dat betekent: ik ben ok en jij bent ok, ook al denken we verschillend over het taaie probleem waar we allebei last van hebben. In die dialoog kunnen we het vertrouwen stap voor stap uitbouwen.
Als het vertrouwen ontstaat, zie je vaak dat teamleden of samenwerkpartners:
- Hun zwakheden en fouten toegeven;
- Hulp durven te vragen;
- Inbreng van anderen op het terrein waarvoor ze zelf verantwoordelijk zijn accepteren;
- Elkaar het voordeel van de twijfel gunnen voordat ze tot een negatief oordeel komen;
- Zich uitspreken naar elkaar, afspraken maken en elkaar aanspreken indien nodig;
- Kwaliteiten van elkaar waarderen en benutten;
- Uitkijken naar vergaderingen en andere gelegenheden om als groep te kunnen optreden.
Met bouwen aan vertrouwen heb je een basis gelegd voor de verdere ontwikkeling van de zachte kant van samenwerken. Dan volgen nog andere belangrijke soft skills voor samenwerken. Daar kom ik in mijn volgende ‘updates’ op terug.
Bron: “Waarom zou ik je moeten vertrouwen”, 2021, Derk Egeler, Joost Manassen en Maikel Batelaan